ماهیت رفتار انسانی

        ماهیت رفتارانسانی چیست ؟چه عناصر و عواملی درتکوین و تکامل سلوک فرد موثرند؟ و اصولاً ما چه رفتاری را مطلوب یا غیر مطلوب تلقی می کنیم وچگونه خواهیم توانست تمهیداتی فراهم کنیم تا افراد مطابق میل ما رفتار نمایند؟این گونه پرسش ها همواره درطی قرون واعصارذهن کنجکاو بشری را به خود واداشته است .درک ماهیت و مبانی رفتار فرد قدمتی دیرینه دارد و دراین رهگذر دیدگاههای ضدونقیض زیادی وجوددارد. .به راستی عوامل سازنده سلوک ورفتارانسان فطری وغریزی می باشد یا اینکه به مرور در طی زندگی او و متاثر از محیط شکل گرفته ومتجلی می شود. ازسوی دیگر رفتارانسان آیا یک وسیله است یا یک هدف محسوب می شود. عده ای معتقدند بشر دارای یک سلسله نیاز است و هدف رفتار تامین این نیازها است. اما درمنظری دیگر زنده بودن وزندگی کردن یعنی حرکت وعمل .بنابراین دراین مفهوم ،رفتار وسلوک انسان بعنوان هدف انسان وزندگی شناخته می شود نه وسیله ای برای ارضا نیازها.

       دربیان ماهیت انسانی ،برخی فلاسفه دنیای انسانی رابه جهان کوچکی تشبیه می نمایندکه قابل قیاس باجهان بیکران هستی نمی باشد درحالیکه حکما وعرفا از ماهیت وجودی انسان بعنوان دنیای بزرگی یادمی کنندکه سرشار از رمزوراز و پیچیدگی هاست همانگونه که مولانامی گوید:

پس به صورت آدمی فرع جهان                      وزصفت اصل جهان این رابدان

       شناخت دنیای پررمزوراز انسان همواره ذهن علمارابه خودمشغول نموده است وهریک به فراخور سعی در شرح و توصیف جنبه های خاص انسانی تلاش نموده اند.فلاسفه درتلاش برای یافتن ماهیت وجودی او بوده اند، جامعه شناسان بدنبال شناسایی وجودبیرونی او بعنوان محور مطالعات جامعه شناسی خود تلاش می کنند و روانشناسان ازمنظر رفتار و وجوددرونی اودرپی معرفت جویی وتوسعه دانش خود بوده اند.ارزش و جایگاه انسانی درهمه مکاتب ودیدگاه هاغیرقابل انکاراست وبی تردید امروزه نیروی انسانی پربهاترین و ارزشمندترین سرمایه های هرجامعه ای محسوب می گردد .

       ژان ژاک روسوباجمله معروف ((بشروحشی پاک نهاد))اعتقادداردانسان بطورفطری پاک است ودرصورتیکه به طبیعت خودسپرده شودبسوی خوبی هاگرایش می کندودرحقیقت مشکلات بشراززمانی شروع شدکه جامعه کوشیداورابه اصطلاح هدایت نمایدوبااین کاروی راازطبیعت خود دور کند .وی نتیجه می گیردبرای سعادت ورستگاری بشربهترین راه آن است که اوبه طبیعت خودبازگردداماانسان موجودی اجتماعی وخودآگاه می باشدکه به اعمال خود معناوهدف می بخشددستیابی به خوشبختی وتداوم یا دگرگونی درزندگی اجتماعی رابایدبرحسب آمیزه ای ازنتایج خواسته یاناخواسته کنشهای افراددرک کرد. جامعه انسانی بصورت مکانیکی استمرارنمی یابدبلکه محیط اجتماعی ما علاوه برمجموعه های تصادفی اتفاقات یاکنشهادربرگیرنده نظم های بنیادین یاالگوبندیهایی درچگونگی رفتارمردم ودرروابطی که بایکدیگربرقرارمی کنندوجودداردبنابراین گرچه رسیدن به خشنودی درطبیعت انسانی نهفته است امامتاثرازویژگی های ساختاری جامعه وروابط انسانی والگوهای حاکم نیزمی باشد. اگرارضای یک نیازحسی مانندمکیدن پستان مادراوج لذت جویی ورضایت طفل راتامین می کندوبقول ژان ژاک روسو؛همه شهرت بهشت برین کمترازحبه ای قنداورابه خودجلب می کند. میل به روحیه شهادت طلبی وایثاربراساس باورهاوالگوهای بنیادین نیزدرجهت دستیابی وتامین همین خشنودی است.

---